W środę 11 czerwca 2025 r., o godz. 17.00, Towarzystwo „Dom Uphagena” serdecznie zaprasza na wykład pt. „Zagadki korespondencji Jana Heweliusza. Dlaczego Elżbieta Heweliusz zaczęła uczestniczyć w obserwacjach nieba?” W tematykę badań astronomicznych pary gdańskich naukowców wprowadzi nas prof. dr hab. Jarosław Włodarczyk z Instytutu Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk.
Spotkanie odbędzie się w Domu Uphagena, przy ul. Długiej 12 w Gdańsku.
Wstęp wolny
Jan Heweliusz (Johannes Hevelius)
Pochodzący z Gdańska naukowiec i przedsiębiorca, astronom, matematyk i konstruktor urządzeń badawczych. Heweliusz zajmował się piwowarstwem, a w astronomii zasłynął dzięki mapom Księżyca. Jest też wynalazcą polemoskopu – pierwowzoru późniejszych peryskopów. Pierwszą jego żoną była Katarzyna z domu Rebeschke, która wniosła w posagu kolejny browar oraz kamienice przy ulicy Korzennej 53–54. Na dachach tych kamienic Heweliusz zorganizował obserwatorium astronomiczne. Od lat 40. XVII w. słynny astronom prowadził systematyczne teleskopowe obserwacje Księżyca. Ich efektem była wydana w 1647 Selenografia, czyli opisanie Księżyca. W 1662 wydał pracę Merkury widoczny na Słońcu relacjonującą przejście Merkurego na tle słońca i publikującą kątową średnicę tej planety. W 1668 r. ukazała się jego Cometographia, relacjonująca obserwacje komet, a w roku 1673 – dzieło Machinae coelestis pars prior – także o tej tematyce. Heweliusz jako pierwszy naukowiec podważył teorię Johannesa Keplera, że komety poruszają się po liniach prostych, stwierdził, że przemieszczają się po torach zakrzywionych.
Elżbieta Koopman-Heweliusz
Astronomka pochodząca z holenderskiej, zamożnej, kupieckiej rodziny, wykształcona, znająca kilka języków, o szerokich zainteresowaniach naukowych. W 1663 r., w wieku 16 lat, wyszła za mąż za 52-letniego Jana Heweliusza. Małżeństwo doczekało się trzech córek. Elżbieta wspólnie z mężem prowadziła obserwacje i badania astronomiczne, pomagała w projektowaniu obserwatorium w Gdańsku. Współpracowała z mężem przy pisaniu dzieła Prodromus astronomiae (katalogu 1564 gwiazd i ich pozycji), po śmierci męża w 1687 dokończyła tę książkę i opublikowała w 1690 r. Zachowała się jej korespondencja z wieloma uczonymi europejskimi.