W środę, 11 grudnia 2024 roku o godz. 17.00 Towarzystwo Dom Uphagena zaprasza na wykład pt. Dwór Artusa w Gdańsku z Ratuszem w tle. O źródłach XVI-wiecznego wystroju, jego przesłaniu i funkcji. Prelegentem będzie dr hab. Andrzej Woziński, prof. UG, a spotkanie odbywa się w cyklu Kultura Gdańska.
DWÓR ARTUSA
Początkowo miejsce spotkań kupców gdańskich, następnie siedziba giełdy, obecnie obiekt muzealny. Nazwa nawiązuje do imienia legendarnego króla Brytanii Artura (V–VI wiek). W Gdańsku Dwór Artusa po raz pierwszy wspomniany jest w źródłach w 1350 r., został prawdopodobnie założony i wybudowany przez Bractwo św. Jerzego. Wstęp do Dworu mieli kupcy – członkowie Bractwa św. Jerzego oraz rajcowie, spośród których wybierano tzw. panów dworu. Przeprowadzano tam transakcje handlowe. Wielokrotnie przebudowywana fasada uzyskała obecny wygląd (w stylu niderlandzkiego manieryzmu) w latach 1616–1617 wg projektu Abrahama van den Blocka. W XV wieku z korzystających z Dworu Artusa kupców wyodrębniły się tzw. Ławy, m.in.: Ława Bractwa św. Rajnolda; Ława Lubecka, zwana też Ławą Bractwa św. Krzysztofa, Ława Trzech Króli; Ława Malborska, Ława Holenderska, Ława Sędziów. Ławy zajmowały ściśle określone miejsca w Wielkiej Hali, wykorzystując Dwór Artusa jako miejsce życia towarzyskiego, i to głównie dzięki ich fundacjom powstał bogaty wystrój wnętrza: z obrazami Okręt Kościoła i Oblężenie Malborka (kon. XV wieku) i rzeźbą św. Jerzego.
W latach 1530–1742 Dwór Artusa był siedzibą Ław i centrum życia kulturalnego i towarzyskiego elit Gdańska do 1742, kiedy decyzją Rady Miejskiej przekształcony został w kupiecką giełdę. Pełnił też funkcję obiektu reprezentacyjnego: przyjmowano w nim monarchów, odbywały się spotkania towarzystw naukowych, koncerty. Połączony z dworem tzw. Nowy Dom Ławy w 1795–1807 i 1814–1879 był siedzibą Sądu Handlowo-Morskiego, do 1920 izby handlowej państwowego sądu cywilno-karnego dla miasta Gdańska. W 1861 władze państwowe i miejskie podejmowały w Dworze Artusa władcę Prus Wilhelma I, kanclerza Ottona Bismarcka, cara Aleksandra III i jego brata, wielkiego księcia Włodzimierza. Hala Dworu służyła do 1945 do celów reprezentacyjno-imprezowych, a tzw. Nowy Dom Ławy mieścił różne biura.
Wystrój wnętrza dworu pełen jest nawiązań i kulturowych odwołań do legend i mitów zarówno antycznych, jak i średniowiecznych. Tuż obok głównego wejścia znajdują się medaliony z portretami protestanckiego reformatora Marcina Lutra i jego żony Katarzyny von Bora. Główny program ideowy wystroju wnętrza Dworu ukształtował się w XVI i na początku XVII wieku, czyli w okresie rządów Rady Miasta, w której większość stanowili ewangelicy reformowani (kalwiniści). Do największych dzieł należały niezachowane obrazy o moralizatorskim przesłaniu: Orfeusz wśród zwierząt Hansa Vredemanna de Vriesa i Sąd Ostateczny Antona Möllera; w programach dekoracji Ław św. Reinholda, Lubeckiej i Malborskiej pojawił się wątek Dziewięciu Dobrych Bohaterów i Dziewięciu Dobrych Bohaterek, wyrażający się w scenach o tematyce antycznej (Ława Bractwa św. Reinholda), starotestamentowej (Ława Lubecka) i chrześcijańskiej (Ława Malborska). Wśród bohaterów Ławy Malborskiej znajdowała się rzeźba króla polskiego Kazimierza Jagiellończyka oraz cykl malowideł Lukasa Ewerta Pochód triumfalny Kazimierza Jagiellończyka po zdobyciu Malborka. W połowie XVI w. wzniesiono tzw. Wielki Piec (dzieło Georga Stelzenera). Na ceramicznych kaflach umieszczono wizerunki władców europejskich reprezentujących przeciwstawne obozy religijno-polityczne: katolicki i protestancki, oraz innych osób z epoki, z cesarzem Karolem V Habsburgiem na czele Do wyposażenia hali Dworu należą też: lada piwna, empora dla muzyków (kon. XVI w.) modele okrętów i zbroje turniejowe, herby, emblematy.
Oprac. na podstawie www.gedanopedia.pl
O protestanckich motywach w wystroju Dworu Artusa przeczytaj też na: