Po 250 latach zostały zakupione do kolekcji muzealnej Muzeum Gdańska portrety malarza i rysownika, Daniela Chodowieckiego i Jeanne Chodowieckiej. Dzieła autorstwa Antona Graffa to jedyne portrety małżeństwa, które znajdują się w Polsce. Zakup obrazów dofinansowała firma MERCOR S.A.
Portrety będą eksponowane od 15 listopada 2023 r. w Domu Uphagena przy ul. Długiej 12. To w tym oddziale Muzeum odtworzono wnętrze i wyposażenie gdańskiego domu z XVIII wieku – czasów Daniela Chodowieckiego. Obrazy będzie można zobaczyć w pomieszczeniu małej jadalni na piętrze kamienicy.
Daniel Chodowiecki
Dom rodzinny Chodowieckiego znajdował się przy ulicy Świętego Ducha. Jako syn i wnuk dobrze prosperujących kupców, młody Daniel chciał kontynuować rodzinną tradycję i dlatego około 1743 r. opuścił Gdańsk, udając się na praktykę handlową do Berlina. Tam jednak porzucił kupieckie ambicje i poświęcił się malarstwu i rysunkowi. Zasłynął jako ilustrator dzieł Diderota, Goethego, Schillera i Woltera oraz wydań encyklopedycznych. Wykonał sto osiem reportażowych rysunków ze swej podróży z Berlina do Gdańska w 1773 r. Dzięki temu powstała jedna z ciekawszych relacji ukazujących Gdańsk w drugiej połowie XVIII wieku. W 1797 r. został dyrektorem Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie.
O Chodowieckim:
https://www.reformacja-pomorze.pl/1726/10/07/daniel-chodowiecki-1726-1801/
https://www.reformacja-pomorze.pl/wp-content/uploads/2016/10/k-zabuska-daniel-chodowiecki.pdf
Anton Graff
Anton Graff (1736-1813) był jednym z najważniejszych malarzy niemieckiego oświecenia, mieszkał na stałe w Dreźnie. Jest bez wątpienia autorem prezentowanych portretów małżonków Chodowieckich. Daniel Chodowiecki prawdopodobnie po raz pierwszy zetknął się z Antonem Graffem w chwili jego przyjęcia do Królewskiej Pruskiej Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie w 1764 r. Artyści przez lata utrzymywali ze sobą bliskie kontakty, spotykali się w Berlinie i Dreźnie, świadectwem tej relacji jest m.in. zachowana korespondencja
Jako pierwszy powstał portret Jeanne Chodowieckiej. Daniel Chodowiecki związany był z berlińskim środowiskiem francuskiego kościoła reformowanego. W tym właśnie kręgu znalazł towarzyszkę życia – Jeanne Marie Barez (1728 – 1785 Berlin), którą poślubił 13 lipca 1755 r. Graff namalował jej portret w okresie między późną wiosną 1782, a latem 1783 roku. Po śmierci Jeanne dwa lata później, pogrążony w żałobie Daniel Chodowiecki, napisał w liście do Antona Graffa: „Twój obraz jej jest mi teraz nieskończenie drogi, on jest taki prawdziwy”. Portret Daniela Chodowieckiego został namalowany znacznie później, w 1800 r., na krótko przed jego śmiercią. Wprawdzie wizerunek powstał niezależnie, tym niemniej ze względu na te same wymiary obu płócien oraz podobieństwo formalne (kompozycja, sposób ujęcia, tonacja barwna) oba portrety postrzegane są jako działa bliźniacze.
Po śmierci Daniela Chodowieckiego w 1801 r., jego syn Wilhelm Chodowiecki, zlecił Antonowi Graffowi wykonanie kopii pary portretów dla każdego z pięciorga żyjących dzieci. Pierwowzorami są wizerunki Jeanne z lat 1782/1783 oraz Daniela z 1800 r. Pozostałe są autorskimi replikami wykonanymi przez jest Antona Graffa po 1801 r. Zgodnie z napisami na odwrociach obrazów, obie prace stanowiły własność wnuczki Chodowieckich, Marianne Gretschel, a później spokrewnionego z rodziną artysty pastora Eberharda Röhrichta.
W 2026 roku przypada 300. rocznica urodzin Daniela Chodowieckiego. Portrety małżonków eksponowane w Domu Uphagena Chodowieckich z pewnością wzbogacą je w znaczący sposób.
Opracowano na podstawie tekstu z www.muzeumgdansk.pl
Fotografie: Agnieszka Grabowska / Muzeum Gdańska
