JOHANN JAKOB CRAMER
(1599–1659)

Pastor gdańskiego kościoła św. Jana, teolog i nauczyciel akademicki. Urodzony w Szczecinie, był najstarszym synem Daniela Cramera doktora historii, pastora kościoła Najświętszej Marii Panny w Szczecinie, wykładowcy na uniwersytecie w Wittenberdze i w szczecińskim Pedagogium, i Erdmuth (zm. 1608), córki teologa Jakoba Fabera (1537–1613).

Naukę pobierał w Pedagogium (szczecińska szkoła na prawach uczelni wyższej). W 1622 uzyskał magisterium na uniwersytecie w Gießen (Hesja). Od 1622 r. pełnił służbę diakona, a od 1624 pastora w kościele św. Jana w Gdańsku. W latach 1630–1638 był profesorem teologii w Gimnazjum Akademickim. Był wśród inicjatorów założenia samopomocowej kasy wdowiej przez gdańskie Ministerium Duchowne (1633). Cieszył się opinią wybitnego kaznodziei.

Johann Cramer ożenił się z Marią Schmied, z którą miał dwie córki: Adelgundy i Erdmuth oraz dwóch synów: Daniela i Constantina, którzy obrali karierę kościelną. Constantin (1636–1673) w latach 1663–1673 diakonem w kościele św. Jana, starszy z braci Daniel (1634–1667) był diakonem w  kościele św. Trójcy, w którym do II wojny światowej znajdowało się jego epitafium.

Autor polemicznego traktatu teologicznego między zwolennikami i przeciwnikami pietyzmu Classicum poenitentiam seu liber apologeticus, in quo ostenditur M. Hermannum Ratmannum… (1627) w której opowiedział się po stronie ojca pietyzmu – Johanna Arndta (1555–1621). Był także autorem innych polemicznych rozpraw teologicznych oraz kazań, w tym żałobnych, wygłaszanych i wydanych po śmierci między innymi jeszcze w Szczecinie Martina Marstallera, przyjaciela księcia pomorskiego Bogusława XIII, a w Gdańsku – Arenda Dickmanna i burmistrza Adriana von der Linde. Tworzył też pieśni i panegiryki okolicznościowe m.in. z okazji wjazdu do Gdańska króla Władysława IV (Vladislaus rex in hieroglyphische Figuren versetzet… (1635). Opublikował opis trajektorii komety przelatującej nad Gdańskiem Beschreibung des Cometen, der sich Anno 1652 den 20. Decemb. und in folgenden Tagen sehen lassen (1653).

Do 1945 r. portret Johannesa Cramera znajdował się w kościele św. Jana, w Bibliotece Zachariasza Zappio. W latach 1663–1673 w tym samym kościele powstało jego epitafium, udekorowane dwoma herbami: ojczystym Cramerów i macierzystym Faberów, pochodzące z fundacji syna Constantina. W kościele św. Jana znajduje się także jego płyta nagrobna.

Tekst za: Gedanopedia