Od 22 kwietnia 2022 roku w Zielonej Bramie, oddziale Muzeum Narodowego w Gdańsku, będzie czynna wystawa Powrót do domu. Gdańsk w rycinach z kolekcji pastora Johanna Haselaua.
Na wystawie będzie można oglądać widoki XVIII-wiecznego Gdańska wykonane przez znanego rytownika Matthäusa Deischa na podstawie rysunkowych szkiców Friedricha Lohrmanna. Będą to ryciny z serii 50 widoków Gdańska po raz pierwszy prezentowane w zestawach: rysunek oraz powstała na jego podstawie akwaforta. Eksponaty zostały wzbogacone licznymi opisami przedstawionych budowli i rejonów miasta oraz detali mówiących o życiu ówczesnych gdańszczan, a także cytatami z literatury opisującej Gdańsk.
Historia tej bezcennej serii graficznej jest bardzo ciekawa: pochodzący z Augsburga grafik Matthäus Deisch, osiedlił się w Gdańsku, portowym, bogatym mieście, które w jego mniemania dawało mu szanse na wiele zamówień i dostatnie życie. Niestety po kilku latach zagrożony bankructwem Deisch zmuszony był prosić Radę Miasta o umorzenie długu i ochronę przed wierzycielami. W celu wydostania się z finansowych kłopotów postanowił zainteresować swą twórczością zamożnych mieszczan i zaoferował im ryciny widoków Gdańska w postaci prenumeraty ukazujących się cyklicznie dzieł. Prenumeratę o głoszono w lokalnej prasie w 1761 roku. Do współpracy zaprosił młodego artystę Friedricha Lohrmanna. Efektem ich współpracy było 50 wizerunków Gdańska – były to panoramy, widoki bastionów, placów, ulic, kościołów i obiektów przemysłowych, a także peryferyjnych dzielnic miasta.
Jednym z nabywców prenumeraty serii był toruński pastor Johann Haselau. Urodzony w Gdańsku duchowny, spędził tu dzieciństwo i młodość, pobierał nauki w Gimnazjum Akademickim, założył rodzinę i rozpoczął służbę w Kościele Mariackim. Po zamieszkaniu w Toruniu, dzięki oglądaniu rycin mógł powracać pamięcią do ukochanego miasta. Haselau był jedną z najbardziej znanych postaci w toruńskim środowisku intelektualnym XVIII wieku – bibliofil, wykształcony humanista, zgromadził za życia imponującą kolekcję map, rysunków i rycin przedstawiających widoki europejskich miast. Swój zbiór polecił połączyć w atlas, złożony obecnie z czterech tomów znajdujących się w Archiwum Państwowym w Toruniu.
Wystawiane dzieła pochodzą ze zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku oraz Archiwum Państwowego w Toruniu. Kuratorką wystawy jest Alicja Andrzejewska-Zając, a autorką aranżacji plastycznej i grafiki wystawienniczej – Dominika Gzowska. Ekspozycję można będzie zwiedzać do 3 lipca 2022 r.
Tekst na podstawie materiałów promocyjnych Muzeum Narodowego w Gdańsku.
Ilustracje ze zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku.