Duński pisarz i poeta, twórca baśni.
Urodził się w Odense w ubogiej rodzinie, jako syn szewca Hansa Andersena i praczki Anne Marie z domu Andersdatter. Ojciec Hansa był wolnomyślicielem, indywidualnie studiował Biblię, będącą dla niego podstawą nieustającej refleksji. Otwierał synowi oczy na świat opowiadając o odkryciach naukowych. Zmarł w 1816 r., gdy Hans Christian miał 11 lat. W wyniku ciężkiej sytuacji życiowej matka Hansa popadła w alkoholizm i chłopiec był wychowywany przez babkę. Kobieta zajmowała się ogrodem w przytułku dla chorych psychicznie, który był także miejscem pobytu jej męża – dziadka Hansa. Hans Christian często jej tam towarzyszył; obserwacje tego miejsca, jak też traumatyczne przeżycia rodzinne, z pewnością pozostawiły ślad w rozwoju chłopca.
W roku młody Andersen 1819 wyjechał do Kopenhagi, gdzie próbował swych sił jako śpiewak, aktor i tancerz. Dzięki królewskiemu stypendium (1822) mógł dalej kształcić się w kierunkach artystycznych. Nie został zatrudniony jako aktor, związał się jednak z teatrem jako autor sztuki Miłość na Wieży Mikołaja (1829). Pisał wiele sztuk teatralnych, które nie zawsze cieszyły się powodzeniem. Andersen, jako ciekawy świata niespokojny duch, miał wielorakie zainteresowania, często zmieniał zajęcia i miejsca pobytu. Zwiedził niemal całą Europę. W roku 1844 odwiedził w Weimarze Johanna Goethego, był także gościem weimarskiego władcy – Karola Aleksandra, który fascynował się jego twórczością.
Biografowie Andersena charakteryzują go jako egocentryczną osobowość o skomplikowanym, depresyjnym charakterze i nadmiernej wrażliwości. Te jego cechy, jak również spowodowana brakiem stałego zatrudnienia ciężka sytuacja materialna, uniemożliwiły mu założenie rodziny. Jedyną kobietą, której się oświadczył, była szwedzka śpiewaczka Jenny Lind. Hans Christian był zauroczony jej śpiewem, wydawali się sobie przeznaczeni – oboje byli artystami pochodzącymi z podobnych środowisk, jednak propozycja pisarza spotkała się z odmową.
Andersen przyjaźnił się z wieloma wybitnymi i sławnymi osobami. Do jego przyjaciół należeli między innymi: rzeźbiarz Bertel Thorvaldsen, pisarz Bjørnstjerne Bjørnson, fizyk i chemik Hans Orsted, filozof Søren Kierkegaard, pisarz Charles Dickens i bracia Grimm. Zachowała się korespondencja Andersena z Kierkegaardem, który będąc studentem napisał krytyczną recenzję dzieła bajkopisarza. W listownej odpowiedzi Andersen wybaczył młodemu filozofowi robiąc aluzję do jego pism Bojaźń i drżenie i Albo-albo. W różnych wypowiedziach obu tych wielkich postaci można znaleźć podobieństwo ich poglądów: obaj krytykowali współczesne mieszczaństwo, poszukiwali sensu życia dla człowieka będącego w izolacji od tradycyjnego społeczeństwa i jako ludzie głęboko wierzący nie znajdowali dla siebie miejsca w tradycyjnej i sformalizowanej konfesji. W 1851 w wyrazie uznania dla wiedzy i zasług Andersenowi przyznano tytuł profesora, a w 1874 tytuł radcy.
Andersen obdarzony był głęboką duchowością, która dobitnie ujawnia się w jego twórczości. Mówił, że „czuje, że w sztuce obecny jest Bóg, a tam gdzie Bóg staje z nami w twarzą w twarz, tam jest święty kościół”. W swych dziełach podejmował temat kryzysów wiary. Pojmował naturę, wszechświat, ale też myśl naukową, jako ucieleśnienie woli Boga. Według niego wiara w Boga i nauka nie wykluczały się. Pogląd ten podzielał ze swym przyjacielem Hansem Orstedem – naukowcem, myślicielem, odkrywcą elektromagnetyzmu. W twórczości pisarza – zarówno w baśniach, jak i w prozie i poezji, nieustająco przewijają się wątki religijne i są one zasadniczym przekazem opowieści. Metaforycznie ukazane są kluczowe pojęcia chrześcijaństwa: grzech, kara, łaska, zbawienie i zmartwychwstanie. Często w baśniach pojawia się motyw opuszczenia świata doczesnego i zetknięcia się z Bogiem. Śmierć pokazana jest z perspektywy chrześcijańskiej, jako wizja szczęśliwego przejścia w zaświaty i uzyskania swojego rodzaju nagrody za nędzę życia doczesnego.
Dla Andersena pisarstwo było spełnieniem życia i głębokim wyrażeniem siebie samego. Słynne baśnie w zamierzeniu były tworzone zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych, ze względu na zawarte w nich ważne, psychologiczne treści. Współcześnie sądzi się, że zrewolucjonizowały literaturę m.in. ze względu na opisywanie świata z perspektywy dziecka. Pisarza interesowała egzystencja, realność, doczesność. Niejako w buncie przeciw popularnej, współczesnej mu prozie idyllizującej życie Andersen – sam doświadczony ciężkim losem jako dziecko – zaczął opisywać codzienny byt prostego człowieka. Badacze literatury określają go jako racjonalnego intuicjonistę. W swej twórczości konsekwentnie doskonalił swoją zrodzoną z intuicji, oryginalną formę, świadomie też jako twórca pielęgnował w sobie dziecko.
Życie Andersena jest niezwykłą historią człowieka, który osiągnął sukces dzięki splotowi zdolności i ambicji oraz postaciom spotkanym na swojej drodze. Jako uznany pisarz nigdy nie zapomniał o prostych ludziach, których czynił bohaterami baśni, ale także pamiętał o nich w swoim działaniu. W Dziennikach opisał chwile, w których czyta swoje utwory mieszkańcom duńskiej prowincji, tak jak jemu czytał książki jego ojciec – skromny szewc.
Hans Christian Andersen wydał kilka tomów wierszy, wiele opowiadań, szkiców, powieści, sztuki teatralne.
Najbardziej znane to:
Młodzieńcze próby (zbiór utworów), 1822
Improwizator, 1835
Baśnie opowiedziane dla dzieci, 1835
OT, 1836
Tylko grajek, 1837
Dzienniki, 1875
