Niemiecki kompozytor, przedstawiciel baroku w muzyce. Urodził się w 1685 r. w Eisenach w rodzinie luterańskiej, w której od pokoleń żywe były tradycje muzyczne. Był najmłodszym z sześciu synów Johanna Ambrosiusa Bacha, muzyka miejskiego w Eisenach. Muzykami byli także jego wujowie, nie tylko jako organiści kościelni, ale i kompozytorzy oraz muzycy nadworni. Jan Sebastian nauki gry na klawesynie i skrzypcach pobierał u ojca, natomiast stryj uczył go gry organowej. Po śmierci rodziców dorastał pod okiem najstarszego brata, także organisty. Sam Jan Sebastian też założył liczną rodzinę: z pierwszą żoną Marią Barbarą miał 7 dzieci, z drugą Anną Magdaleną – 13.
W 1700 roku wybitnie utalentowany piętnastoletni Sebastian przybył do Lüneburga w Dolnej Saksonii. Pobierał nauki w gimnazjum, był tam też sopranistą w miejscowym kościele, grał też na skrzypcach w miejscowej orkiestrze. Podpatrywał przy tym wielkich swoich czasów, na przykład za sprawą wypraw do Hamburga, gdzie poznawał sztukę Johanna Reinckena. Interesował się także świecką muzyka francuską, szczególnie wzbogacał go pobyt na dworze książęcym w Celle, we włościach Georga Wilhelma. Właśnie tam skomponował swe pierwsze organowe utwory. Słychać w nich wpływy na przykład wielkiego wtedy Böhma.
Ukończywszy nauki gimnazjalne w Lüneburgu w wieku 18 lat Bach dostał się do kapeli dworskiej w Weimarze, na dworze księcia Jana Ernesta III. Wkrótce jednak został drugim organistą w Arnstadt będąc też opiekunem chóru uczniowskiego. Jako organistę krytykowano go za nadmiernie rozbudowane, oryginalne improwizacje jakie grał podczas mszy.
Bach porzucił stanowisko w Arnstadt i przeniósł się do Mühlhausen, utrzymując się nadal z pracy organisty. W 1708 na zamówienie rady miejskiej napisał Bach kantatę „Bóg jest moim Królem” (BWV 71), z powodzeniem następnie wprowadzoną do repertuaru. Czas ten to również jego „Toccata i fuga d-moll” (BXV 565). Bach był projektodawcą przebudowy miejscowych organów.
W 1707 roku Bach mając 22 lata poślubił swoją daleką kuzynkę Marię Barbarę, córkę organisty i odtąd, dla zapewnienia lepszego bytu swojej rodzinie, Bach przenosi się z miasta do miasta, co wyznacza poszczególne etapy jego drogi muzycznej. Badacze wyróżniają w twórczości kompozytora pięć okresów, w tym trzy główne: Weimar – organista, Köthen – nauczyciel, Lipsk – kantor.
Okres weimarski, od 1798 roku jest dla Bacha bardzo szczęśliwy i charakteryzuje się twórczą płodnością. Wtedy to zdobył na dworze księcia Saksonii Wilhelma Ernsta posadę funkcję organisty oraz muzyka klawesynowego. Był nie tylko nadwornym klawesynistą, ale otrzymał możliwość komponowania zróżnicowanego materiału muzycznego dla dworskiej orkiestry. Cieszył się poparciem księcia, nie mógł również narzekać na gaże. W Weimarze powstały znakomite dzieła organowe, a także chorały protestanckie. Przypuszcza się, że to wówczas powstał utwór Passacaglia i fuga c-moll (BWV 582). Tam też powstawały koncepcje utworów zawierających w sobie elementy hymnów kościelnych.
Następnym etapem rozwoju kariery Jana Sebastiana Bacha był pobyt na dworze księcia Leopolda w Köthen. Muzyk został tam niezwykle został doceniony – jako kapelmistrz i dyrektor kapeli dworskiej, otrzymał wysokie uposażenie oraz swobodę twórczą. Pobyt w Köthen to jego okres świecki twórczości, tam powstały Koncerty brandenburskie, suity, sonaty i partity skrzypcowe, utwory klawesynowe i skrzypce oraz pierwszy tom dzieła Das Wohltemperierte Klavier (BWV 846 – 893). Stabilizację i dostatek w życiu kompozytora przerwała śmierć żony, Marii Barbary w 1720 roku. Jan Sebastian z trudem godził wtedy obowiązki zawodowe z domowymi. Wkrótce zawarł nowe małżeństwo z Anną Magdalenę Wilcke, z którą doczekał się trzynaściorga dzieci. Anna wspierała wybitnego męża w zajęciach kompozytorskich notując jego kompozycje, natomiast Jan Sebastian zachęcał małżonkę do śpiewania. W Köthen Bach mieszkał i pracował do roku 1722.
Następnie nastał dla Bacha okres lipski; przeprowadzka ta według jego biografów była odważnym posunięciem, gdyż z kapelmistrza książęcego Bach stał się z powrotem kantorem miejskim – w kościele św. Tomasza w Lipsku. To duże miasto stworzyło mu jednak większe perspektywy rozwoju kariery kompozytorskiej. Jako kantor Bach komponował głównie muzykę religijną, a przede wszystkim oparte na treściach biblijnych kantaty. Tworzył muzykę chóralną, orkiestrową i na instrumenty solo. Najwybitniejsze utwory stworzone w Lipsku to Pasja wg św. Mateusza, Magnificat D-dur i Koncerty brandenburskie uważane dziś za arcydzieła.
W 1729 roku Bach został dyrektorem Collegium Musicum na lipskim uniwersytecie. Stanowisko to było kolejnym stopniem na szczytach jego kariery. W 1733 Bach rozpoczął starania by zostać nadwornym kompozytorem króla Polski i elektora Saksonii Augusta III Sasa. Zadedykował królowi swoją Glorię oraz Kyrie, przygotował też kantaty specjalnie na koronację w Krakowie. W 1736 r. Bachowi udało się zdobyć stanowisko kapelmistrza jako kapelmistrz orkiestry na dworze elektora saskiego w Dreźnie. Kilka lat później Bach był gościem na dworze króla Prus Fryderyka II Wielkiego w Poczdamie, gdzie jego syn Carl Philipp Emanuel Bach pełnił funkcję klawesynisty. Jan Sebastian skomponował i zadedykował królowi wieloczęściowy utwór Muzyczna Ofiara (Musikalisches Opfer, BWV 1079). Wizyta na królewskim dworze była niejako ukoronowaniem kariery kompozytorskiej Bacha. Niedługo potem powstała Wielka Msza h-moll, uznawana do dziś za jedno z największych arcydzieł muzyki chóralnej.
W 1749 Bach utracił zdolność widzenia. Oślepł całkiem na skutek infekcji po drugiej operacji zaćmy, a zaraz potem zmarł w wyniku wylewu krwi do mózgu w 1750. Został pochowany w miejscu, w którym pracował ponad 25 lat – w kościele św. Tomasza w Lipsku.
Jan Sebastian Bach jest autorem ponad 1000 utworów, skatalogowanych w katalogu Bach-Werke-Verzeichnis, w skrócie BWV. Kompozytor sięgał po wszystkie współczesne sobie gatunki muzyczne, poza operą. Pisał utwory na organy i klawesyn, komponował fugi, muzykę chóralną oraz kameralną. Był mistrzem muzyki polifonicznej – doprowadził do doskonałości barokową formę fugi. Muzyka Bacha nierozerwalnie wiąże się z ewangelicką liturgią i duchowością. Jego dzieła były częścią luterańskich nabożeństw, w szczególności kantaty – komponowane na dni świąteczne, a także zwykłe niedziele. Pod wpływem religijnego natchnienia powstały największe arcydzieła Bacha – Pasja wg św. Jana i Pasja i Pasja wg św. Mateusza (dwie z czterech pasji uważa się za zaginione). Ze względu na jego bezcenny wkład w rozwój muzyki sakralnej Jan Sebastian Bach nazywany jest w tradycji luterańskiej Piątym Ewangelistą.
