Albert Schweitzer
(1875–1965)

Teolog i duchowny luterański, filozof, organista, muzykolog, lekarz. Urodził się w Kaysersberg, małym miasteczku w Alzacji, jako syn luterańskiego pastora. Ważnym czynnikiem, który wpłynął na resztę jego życia, był etos tego miejsca, gdzie katolicy i protestanci mieli nabożeństwa w tym samym kościele, gdzie mówiono lokalnym dialektem, a językiem oficjalnym na zmianę był raz francuski, raz niemiecki. Studiował teologię na Uniwersytecie w Strasburgu, uczył się także gry na organach pod kierunkiem Eugène Muncha, który zaszczepił w nim podziw dla muzyki Wagnera. Naukę muzyki kontynuował u organisty Charles-Marie Widora, pasjonata muzyki Bacha. Zainteresowania profesora miały silny wpływ na rozwój muzyczny jego ucznia.  Następnym mistrzem  Schweitzera był profesor Gustav Jacobsthal.

W 1898 Schweitzer studiował na paryskiej Sorbonie, gdzie obronił doktorat z filozofii religijnej Kanta. Jego edukacja teologiczna i znajomość kultury protestanckiej pozwalały mu odkryć muzykę Bacha na nowo. Stawał się coraz bardziej uznanym organistą  i muzykologiem, a jego interpretacje i analiza bachowskich dzieł budziły szerokie zainteresowanie i uznanie badaczy. Stał się również ekspertem w dziedzinie budowy i konserwacji organów. Jego książka o budowie tego instrumentu dała początek ruchowi współczesnej konstrukcji organów. W 1906 roku Schweitzer wydał jedno z ważniejszych w historii opracowań muzyki Bacha, książka ukazała się w językach francuskim oraz niemieckim. Z Charles-Marie Widorem pracował też nad wydaniem dokładnie opisanych i opracowanych utworów na organy wielkiego kompozytora. Schweitzer był uznawany za jednego z lepszych organistów swego pokolenia.

W tym czasie Schweitzer rozwijał się również jako teolog i duszpasterz. W 1900 roku został ordynowany na wikariusza w kościele św. Mikołaja, a rok później przyjął posadę wicerektora kolegium teologicznego Św. Tomasza. Był również pracownikiem naukowym wydziałów teologicznego oraz filozoficznego na Uniwersytecie w Strasburgu. W 1906 roku została wydana jego książka Geschichte der Leben-Jesu-Forschung (Badania nad historią życia Jezusa) – stanowiącą analizę dotychczasowych jego poglądów na osobę Jezusa jako postaci historycznej. W późniejszych latach opublikowano kolejne książki, między innymi o teologii św. Pawła. Dzięki tej twórczości Schweitzer zdobył uznanie jako znawca i badacz Nowego Testamentu.

W 1905 roku teolog i muzyk radykalnie zmienił swoje dotychczasowe życie i podjął decyzję wyjazdu na misję do Afryki w odpowiedzi na apel katolickiej organizacji z Paryża. Z tego powodu rozpoczął studia medyczne. Działanie to było to związane z jego poglądami, że wyznawca religii głoszącej miłość, winien ją także wyrażać czynem. W 1913 roku Schweitzer ożenił się ze swoją długoletnią przyjaciółką Heleną Bresslau, pielęgniarką. W 1913 roku opuściwszy wszystkie instytucje, w których pracował i odwoławszy długoterminowe kontrakty na koncerty, wyruszył z żoną w podróż do Afryki, gdzie w Lambarene (Gabon) ze zgromadzonych przez siebie funduszy zainicjował budowę szpitala.

W czasie I Wojny Światowej Schweitzerowie, jako obywatele Niemiec, pozostawali w Gabonie pod obserwacją armii francuskiej. Po 4 latach zostali internowani i przewiezieni do obozów na terenie Francji. Do Lambarene wrócili w 1924 roku. W czasie pierwszego, trudnego okresu pracy w Afryce Schweitzer stworzył system etyczny z naczelną zasadą poszanowania życia jako fundamentem. Przez cały okres działań wojennych II Wojny Schweitzer pracował w szpitalu w Lambarene.

Po II wojnie światowej Albert Schweitzer działał w Afryce, Europie i Ameryce. Podróżował dając wykłady oraz koncertując, wiele z tych wystąpień miało charakter charytatywny na rzecz afrykańskiego szpitala. Jako teolog, myśliciel i działacz społeczny zabierał też głos w wielu ważnych debatach o światowym zasięgu. W 1952 roku za swoje działania na rzecz pokoju na świecie i sprawiedliwości społecznej zostaje uhonorowany Pokojową Nagrodą Nobla. Kiedy świat był zafascynowany potęgą bomby atomowej, Schweitzer dołączył do małej grupy osób nawołujących do zarzucenia dalszych prac nad rozwojem tej broni. Taką misję pokojową prowadził aż do śmierci w 1965 roku.

Jego ideą etyczną było poszanowanie życia, zawarte w twierdzeniu: „Jestem życiem, które pragnie żyć, pośród życia, które pragnie żyć”, konsekwencją tego programu etycznego jest obowiązek ratowania życia i łagodzenia cierpienia. Głosił, że cześć dla życia wymaga od człowieka szacunku, nie tylko wobec ludzi, ale także wobec zwierząt, a nawet roślin, zakazując ich bezmyślnego niszczenia. Dzięki pracy Alberta Schweitzera zostało uratowanych setki ludzkich istnień, a sformułowana przez niego zasada poszanowania życia i opracowany system etyczny stały się podstawą dzisiejszej ekologii, nawiązują do niej współczesne ruchy ekologiczne. Ten wielki teolog i myśliciel dał przykład życia oddanego w służbę innym, chrześcijaństwa wyrażonego słowami i czynami.

Tekst na podstawie: www.pl.wikipedia.org, www.nobelprize.org
ilustracje Wikimedia Commons