W czwartek 16 stycznia 2020 r. o godz. 18.00 Muzeum Sopotu zaprasza na promocję książki o łódzko-sopockiej rodzinie Herbstów.
Herbstowie. Historia fabrykantów to pierwsza próba przedstawienia dziejów rodziny, ale też przyczynek do poznania kultury życia codziennego klasy średniej i wyższej Łodzi i Sopotu. Autorki książki Dorota Berbelska i Magdalena Michalska-Szałacka, opierają się przede wszystkim na nieznanych, nowo odkrytych i niewykorzystywanych dotąd archiwaliach, które umożliwiły wypełnienie luki w dotychczasowym stanie wiedzy o fabrykanckim rodzie. Wieloletnie poszukiwania źródłowe prowadzone w archiwach polskich, niemieckich i rosyjskich, pozyskiwanie często śladowych informacji, pozwoliły ukazać losy poszczególnych przedstawicieli rodziny Herbstów prawie do czasów nam współczesnych. Znaczącym uzupełnieniem kwerend archiwalnych są relacje świadków, m.in. Ursuli Hadrian – wnuczki Matyldy i Edwarda Herbstów. Książka tworzy niezwykle wyrazisty obraz rodu, wnikliwy opis często skomplikowanych losów poszczególnych osób. Ukazany jest przede wszystkim obraz życia codziennego jednej z wielkich rodzin fabrykanckich, a mając świadomość wielowarstwowości realiów, w których funkcjonowali Herbstowie autorki tylko zasygnalizowały zagadnienia związane z działalnością gospodarczą, kontekstami politycznymi, narodowościowymi czy społecznymi.
Wydawcami publikacji są Muzeum Pałac Herbsta, oddział Muzeum Sztuki w Łodzi i Muzeum Sopotu.
Książka dostępna jest w Muzeum Sopotu w dwóch wersjach językowych: polskiej i niemieckiej.
Wstęp na spotkanie jest wolny.
Jednym z ważnych wątków, godnym podkreślenia, stały się osobiste losy poszczególnych przedstawicieli rodziny Herbstów, i to prawie do czasów nam współczesnych. Przedstawiony wynik wieloletnich poszukiwań źródłowych, pozyskiwanie często śladowych informacji, pozwolił na stworzenie niezwykle wyrazistego obrazu tej rodziny, często skomplikowanych jej losów, także w okresie I i II wojny światowej oraz po zakończeniu tej ostatniej. Należy więc pochwalić autorki, iż mimo stale piętrzących się trudności wytrwały w realizacji założonego celu, który w ostatecznym wyniku przerósł najśmielsze oczekiwania. Podkreślam też dążność autorek do takiego przygotowania tekstu, opracowania od strony językowej i stylistycznej, aby mógł liczyć na wyjątkowo korzystny odbiór wśród potencjalnych czytelników.
prof. dr. hab. Kazimierz Badziak (UŁ)
Ustalając fakty z dziejów rozgałęzionej rodziny Herbstów, autorki podjęły niemal detektywistyczną pracę, zbierając rozproszone po różnych źródłach informacje. Chwała im za to. Nie do wszystkich udało się dotrzeć, ale może ta publikacja spowoduje, że pojawią się nowe materiały. Ciekawie pokazany jest stosunek i problem lojalności poszczególnych członków rodu względem zmieniających się w Łodzi władz państwowych: rosyjskich, polskich bądź niemieckich. Dzieje rodu zostały przedstawione na dość szerokim tle, zwłaszcza rozwoju Łodzi i Sopotu. Pracę dobrze się czyta, jej lektura wciąga czytelnika.
prof. dr. hab. Tadeusz Stegner (UG)
Edward August Maurycy Herbst
(ur. w 1844 w Radomiu, zm. w 1921 w Sopocie) przemysłowiec, filantrop, luteranin, związany z Łodzią i z Sopotem.
Absolwent Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Był dyrektorem jednej z największych przędzalni w Łodzi. Po ślubie z Matyldą Scheibler został współwłaścicielem fabryki swego teścia. Budował linie kolejowe, był właścicielem hut, kopalni, cukierni, browarów. Zarządzał miejską elektrownią i gazownią w Łodzi. Zasłynął jako wielki filantrop . Przyczynił się do powstania i łożył na utrzymanie pierwszej polskiej gazety w tym mieście – „Dziennika Łódzkiego”. Wspierał także niemieckojęzyczny „Lodzer Zeitung”, były to jednak sumy kilkukrotnie niższe niż w przypadku polskiej gazety. Po śmierci 10-letniej córki, Anny Marii, Edward i Matylda Herbstowie przekazali 200 tys. rubli na budowę szpitala dziecięcego w Łodzi, który otrzymał imię zmarłej. Szpital funkcjonuje do dziś jako część Ośrodka Pediatrycznego im. Janusza Korczaka.
W 1909 wybudowano w Łodzi kaplicę św. Mateusza ufundowaną przez małżeństwo Herbstów. Kaplica, zbyt mała dla wiernych tego miasta, stała się podwaliną budowy większego kościoła, który ukończono po I wojnie światowej. Edward Herbst współfinansował także budowę cerkwi św. Aleksandra Newskiego w Łodzi.
W latach 90-tych XIX w. Herbst związał się z Sopotem. W 1896 r. wybudował neorenesansową willę przy dzisiejszej ul. Kościuszki. Znany ze swoich ogrodniczych zamiłowań, oprócz rezydencji wybudował również szklarnie i cieplarnie. Również w Sopocie upamiętnił się jako dobroczyńca – wspierał finansowo wiele miejskich inwestycji, odnowił park wokół swojej rezydencji, zwany obecnie Parkiem Haffnera, w którym urządził palmiarnię. Sfinansował zakup trzech dużych dzwonów dla nowo budowanego rzymsko-katolickiego kościoła Gwiazda Morza. Ufundował jeden z witraży w ewangelickim kościele Zbawiciela (obecnie kościół św. Jerzego).
Edward Herbst zmarł w Sopocie. Pochowany został w rodzinnym grobowcu na cmentarzu ewangelickim (obecnie cmentarz komunalny). Mieszkańcy miasta upamiętnili go, nadając jego imię jednej z ulic (dzisiejsza ul. Kopernika).