W czwartek, 7 lutego 2019 r., o godz. 18.00, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku zaprasza na pierwszy wykład z cyklu Gdańscy twórcy europejskiej nauki. Spotkania te mają na celu przywrócenie pamięci o osiągnięciach gdańskich uczonych w czasach od XVI w. do 1939 roku. Wśród prelegentów są wybitni historycy: Adam Koperkiewicz, Andrzej Januszajtis, Piotr Paluchowski, Tadeusz Grabarczyk, Lech Mokrzecki. Jednym z tematów będzie działalność Towarzystwa Przyrodniczego (Societas Physicae Experimentalis), które w latach 1846–1936 funkcjonowało w Domu Przyrodników, w którym obecnie mieści się Muzeum Archeologiczne w Gdańsku. Organizatorami wykładów są: Fundacja dla Gdańska i Pomorza, Gdańsk Strefa Prestiżu i Muzeum Archeologiczne w Gdańsku.
Towarzystwo Przyrodnicze założone zostało w Gdańsku w 1743 r. przez Daniela Gralatha (fizyka, badacza elektryczności). Organizowało wykłady i pokazy doświadczalne z zakresu nauk przyrodniczych i ścisłych, gromadziło przyrodnicze i paleontologiczne kolekcje oraz prowadziło bibliotekę naukową. W latach 1746–1829 jego siedziba mieściła się w Zielonej Bramie, a w okresie 1846–1936 przy ul. Mariackiej 26. Do organizacji należeli m.in. kolekcjoner inkluzji w bursztynie Georg Carl Berendt, znany bibliofil, patrycjusz gdański Jan Uphagen, naturaliści Jacob Theodor Klein, Gotfryd Reyger, August Moszyński, Nataniel Mateusz Wolf oraz Abraham Lissauer, Hugo Conwentz, Konrad Lakowitz i Paweł Świetlicki.
Miejsce: Dom Przyrodników (Muzeum Archeologiczne w Gdańsku), ul. Mariacka 25/26, Gdańsk
Wstęp bezpłatny.
WYKŁADY
7 lutego, godz. 18:00
Gdańscy twórcy europejskiej nauki – wprowadzenie
Adam Koperkiewicz przedstawi rangę gdańskiej nauki w XVI i XVII wieku, Gdańsk jako ośrodek naukowy dorównujący ośrodkom zachodniej Europy i w wielu dziedzinach będący pionierem.
Adam Koperkiewicz
historyk, muzealnik, w latach 1989-2015 dyrektor Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. Jako dyrektor MHMG stworzył bądź rozwinął placówki: zespół Dworu Artusa, Muzeum Wnętrz Mieszczańskich w Domu Uphagena, Muzeum Zegarów Wieżowych w kościele św. Katarzyny, Muzeum Bursztynu w Zespole Przedbramia ul. Długiej. Organizator wielu wystaw i autor porozumień o współpracy. Za swoją pracę odznaczony wieloma medalami. Przewodniczący Rady Nadzorczej Fundacji dla Gdańska i Pomorza, założyciel Stowarzyszenia Güntera Grassa, członek organu nadzoru Stowarzyszenia „Klub Dżentelmena”, skarbnik Pomorskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, doradca dyrektora Muzeum II Wojny Światowej.
4 kwietnia, godz. 18:00
Gabriel Fahrenheit – życie naukowca i jego dzieło
Dr Andrzej Januszajtis przybliży postać Gabriela Fahrenheita, wynalazcy termometru rtęciowego.
Andrzej Januszajtis
polski fizyk, nauczyciel akademicki, pasjonat, znawca i propagator historii Gdańska. Uzyskał stopień doktora nauk fizycznych, specjalizując się w fizyce ciała stałego. W latach 1990-1994 z ramienia Komitetu Obywatelskiego był radnym i przewodniczącym rady miejskiej I kadencji. Został później prezesem stowarzyszenia „Nasz Gdańsk” i redaktorem naczelnym periodyku „Miesięcznik Nasz Gdańsk”. Zaangażowany w renowację gdańskich zabytków oraz propagowanie wiedzy o Gdańsku.
6 czerwca, godz. 18:00
Od lekarzy zakonu krzyżackiego do Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Z dziejów gdańskiej medycyny
Dr Piotr Paluchowski opowie o historii gdańskiej medycyny i jej wkładzie w światową naukę. Rozpocznie od najstarszych wzmianek na temat miejscowych lekarzy. Następnie przybliży okoliczności pierwszej publicznej sekcji zwłok w tej części Europy oraz przedstawi gdański atlas anatomiczny wydany w Japonii. Skończy zaś na współczesności, mówiąc m.in. o nazistowskich eksperymentach medycznych, a także o powstaniu Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
Piotr Paluchowski – historyk, doktor nauk humanistycznych o specjalności historia nowożytna. Zatrudniony jako adiunkt w Zakładzie Historii i Filozofii Nauk Medycznych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Był również pracownikiem Działu Historii Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. Zainteresowania badawcze koncentruje na zagadnieniach: gdański rynek czytelniczy w XVII-XVIII w. (m.in. gazety drukowane, kalendarze), medycyna pomorska okresu nowożytnego (do końca XVIII wieku) oraz dzieje oświecenia.
7 września, godz. 18:00
Działalność Towarzystwa Przyrodniczego w Domu Przyrodników
Prof. Tadeusz Grabarczyk opowie o działalności Towarzystwa Przyrodniczego we wszystkich jego aspektach, czyli o wszystkich dyscyplinach naukowych, jakimi się zajmowało. Także o ludziach, którzy tworzyli Towarzystwo i realizowali swoje pasje naukowe – od 1846 r., kiedy Towarzystwo kupiło dom na ul. Mariackiej – do 1945 r.
Tadeusz Grabarczyk – emerytowany profesor Uniwersytetu Łódzkiego, archeolog o specjalizacji w zakresie archeologii pradziejowej, w tym epoki brązu oraz wczesnej epoki żelaza. Członek Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Autor licznych artykułów i publikacji opisujących zagadnienia osadnicze na pograniczu gocko-gepidzkim na Pomorzu w okresie wpływów rzymskich od I-IV w n.e. Znawca Towarzystwa Przyrodniczego.
7 listopada, godz. 18:00
Gdańscy humaniści i historycy XVI i XVII wieku
Prof. Lech Mokrzecki omówi sylwetki wybitnych gdańskich naukowców – humanistów i historyków – na tle gdańskiego szkolnictwa, głównie wieków XVI i XVII.
Lech Mokrzecki – były dyrektor Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Gdańskiego. Pełnił funkcję prorektora UG, kierował Zakładem Historii Nauki, Oświaty i Wychowania w Instytucie Pedagogiki UG. Znawca dziejów staropolskiej nauki, oświaty i wychowania, a zwłaszcza świadomości historycznej społeczeństwa dawnej Rzeczypospolitej. Autor licznych publikacji o Gdańsku i polskiej nauce. Członek wielu międzynarodowych organizacji naukowych, zasiada w radach redakcyjnych kilku czasopism naukowych.
Ilustracja: Jacob Theodor Klein „Historiæ piscium naturalis…”
Fot. https://www.commons.wikimedia.org, http://www.biodiversitylibrary.org – domena publiczna