Jacob Hegge
(I. poł. XVI w.)

Urodzony w Gdańsku kaznodzieja Jacob Hegge, zwany Finckenblockiem, uważany jest za jednego z  pierwszych gdańskich propagatorów teologii luterańskiej. Reformację w Gdańsku zapoczątkowało w 1518 roku wystąpienie dominikanina Jacoba Knadego, który odrzucił celibat i wystąpił z zakonu. Po czterech latach nowinkom religijnym sprzeciwił się zdecydowanie Zygmunt I Stary, wydając w roku 1522 edykt królewski. Jednak mimo to w latach 1520–1522 wydawano wiele pism zawierających postulaty i teologiczne tezy księdza doktora Marcina Lutra.

Jacob Hegge rozpoczął reformacyjną działalność w 1522 roku, głosząc nauki u podnóża Góry Gradowej, w pobliżu kościoła Bożego Ciała. W kazaniach piętnował nadużycia w Kościele, występował przeciw celibatowi księży i kultowi świętych. Władze Gdańska zezwoliły mu wkrótce na działalność w kościele Bożego Ciała, na terenie cmentarza szpitala św. Gertrudy, a od jesieni 1523 roku także w Kościele Mariackim. Jednak zbyt radykalne wystąpienia kaznodziei były powodem zmuszenia Heggego przez Radę Miasta do opuszczenia Gdańska. Hegge wyjechał do Wittenbergi, poznając idee reformacyjne u źródeł. W jego miejsce kaznodzieją w kościele Kościele Mariackim ustanowiono zwolennika umiarkowanych reform – Alexandra Svenichena.

Kiedy w 1524 i 1525 roku reformacyjny ruch w Gdańsku stał się silniejszy, Jacob Hegge powrócił do Gdańska, gdzie został mianowany proboszczem w kościele św. Katarzyny. Wydane podówczas przez władze Artykuły (Artickelbrief) utrwalały luterański porządek w Gdańsku, pozwalały swobodę głoszenia nowej wiary, ustanawiały zasadę wyboru proboszczów przez obywateli miasta, rozwiązywały zakony, a ich budynki przekazywały na cele publiczne, zniosły celibat księży i wprowadziły nabożeństwa w języku ojczystym (niemieckim). W swych kazaniach Finckenblock, by położyć kres idolatrii, zachęcał mieszczan do usuwania obrazów i rzeźb z gdańskich  świątyń.

W 1525 i na początku 1526 r. roku ruchy reformacyjne przybrały postać rewolty społecznej. Zareagował na nią król Zygmunt I Stary, który przybywszy w kwietniu 1526 roku do Gdańska na czele swych wojsk, przeprowadził procesy sądowe i wydał liczne wyroki na radykalnych przywódców religijnych i społecznych. Zgodnie z królewskim dokumentem Statuta Sigismundi zwolennicy reformacji mieli opuścić miasto w ciągu 14 dni, a księża sprzyjający nowej religii w ciągu jednej doby. Luterańscy kaznodzieje, którzy nie uciekli z Gdańska, zostali skazani na karę śmierci.

Po ucieczce z Gdańska Jacob Hegge przez długi czas przebywał w Stralsundzie, a w 1529 r. odnotowuje się jego pobyt Flensburgu u boku Melchiora Hoffmana. Współpracował także z  Janem Bugenhagenem w Hamburgu. Dalsze losy Finkenblocka nie są znane.

Ponad 400 lat po reformacji, w gdańskiej dzielnicy Siedlce wybudowano kaplicę Jacoba Heggego. Znajdowała się ona na ulicy Am Hagelsberg 11 (obecnie Dąbrowskiego 11), niedaleko miejsca, w którym kaznodzieja wygłaszał swoje pierwsze kazania. Aż do roku 1945 Kaplica Heggego była kościołem ewangelickim, którego ostatnim pastorem był Werner Lippky. Obecnie w tym miejscu znajduje się gdański Kościół Baptystów.

Ilustracja: Malarz nieznany, Portret Jacoba Heggego, ok. 1600, obraz zaginiony, fot. Muzeum Narodowe w Gdańsku