Johann Gottlieb Goldberg
(1727–1756)

Klawesynista, kompozytor. Johann Gottlieb Goldberg urodził się w Gdańsku i został ochrzczony 14 marca 1727 r. w Kościele Mariackim. Jego rodzicami byli lutnik Johann Goldberg (1701–1765) i Concordia Renata z domu Witting. Ojciec muzyka budował lutnie, cytary lutniowe, wiole, skrzypce, altówki i wiolonczele; zachowały się zapisy o tym, że kapela Kościoła Mariackiego posiadała klika instrumentów jego autorstwa. Rodzina należała do parafii kościoła św. Jana. Jedna z sióstr Johanna Gottlieba Goldberga – Florentyna Renata (ochrzczona w 1732 r.) była również klawesynistką.

Niewiele wiadomo na temat dzieciństwa Johanna Gottlieba, poza tym, że był wyjątkowo utalentowanym wykonawcą, który około 1737 roku swoją grą przyciągnął uwagę rosyjskiego ambasadora w Saksonii – Hermanna von Keyserlingka. Możny protektor zapewnił mu kształcenie w Saksonii u najlepszych nauczycieli – uważa się, że Johann Gottlieb pobierał lekcje bądź u Jana Sebastiana Bacha w Lipsku lub Wilhelma Friedemanna Bacha w Dreźnie. W roku 1751 Johann Gottlieb Goldberg objął posadę klawesynisty w kapeli Heinricha von Brühla, pierwszego ministra elektora saskiego i króla polskiego Augusta III. W orkiestrze tej pracował już do końca swego krótkiego życia.

Najsłynniejszą częścią życia Goldberga jest wydarzenie, prawdopodobnie z roku 1741, opisane w 1802 roku przez Johanna Forkla – autora pierwszej biografii Jana Sebastiana Bacha. Hrabia Keyserlingk często chorował, co powodowało długotrwałą bezsenność. Mieszkający na dworze hrabiego Goldberg musiał nocami wypełniać mu czas swoją grą. Osiągnięcia techniczne 14-letniego wówczas Goldberga były tak wielkie, że umożliwiały mu wykonanie utworów o wysokim stopniu trudności, Keyserlingk zamówił więc z myślą o swoim podopiecznym u Jana Sebastiana Bacha kilka utworów klawesynowych o lekkim i wesołym charakterze, dla rozrywki podczas bezsennych nocy. Tak powstały Aria mit verschiedenen Veränderungen, tzw. Wariacje Goldbergowskie.

Johann Gottlieb Goldberg zmarł na gruźlicę w Dreźnie w 1756 roku. Zachowały się kantaty, sonaty triowe i kompozycje na klawesyn (solowe i koncerty) jego autorstwa. Utwory te wykazują wpływy J.S. Bacha (jedną z sonat przypisuje się też J.S. Bachowi). Najbardziej zaawansowane są 24 polonezy we wszystkich tonacjach, które zostały napisane jako materiały pedagogiczne.