Zacharias Zappio
(ok. 1620–1680)

Gdański kupiec, społecznik i filantrop. Zajmował się handlem żelazem i piwowarstwem. Działał przy gdańskim kościele św. Jana jako członek rady kościelnej, a także jej kurator. Dbał o sprawy finansowe i budowlane tej świątyni. Za własne pieniądze ufundował część jej wyposażenia, m.in. obrazy, zegar, lichtarze, żyrandol, a także łożył na odnowienie ołtarza, ambony i organów. Ponadto opiekował się ubogimi. Założył fundację, która rocznie rozdzielała blisko 300 zapomóg. Od 1654 roku był właścicielem rezydencji w Królewskiej Dolinie, w której gościł m.in. króla Jana III Sobieskiego.

Zacharias Zappio swój majątek zapisał kościołowi św. Jana oraz ubogim, a odsetki od tego kapitału były przeznaczane na nowo utworzoną Bibliotekę Zappio-Johannitana, która znajdowała się w bocznej nawie kościoła św. Jana. Zebrano tam wiele cennych i rzadkich dzieł, które były podziwiane przez różne osobistości przybywające do Gdańska. Początkowo znajdowały się tam głównie dzieła teologiczne, raz w tygodniu udostępniane duchownym i uczonym. Opiekunem biblioteki był pastor kościoła, od 1724 roku zatrudniano bibliotekarza. W 1728 Johannitana liczyła 810 tomów, w 1731 – 1491, w 1924 – ponad 3500. Pod koniec II wojny światowej księgozbiór liczył około 6 tysięcy woluminów. Obecnie część tego zbioru znajduje się w Polskiej Akademii Nauk Bibliotece Gdańskiej.

Zacharias Zappio zmarł w roku 1680. Został pochowany w kościele św. Jana, gdzie znajduje się również jego epitafium. W marcu 1999 roku z inicjatywy  Nadbałtyckiego Centrum Kultury jego imię otrzymała uliczka okalająca kościół św. Jana od północy i wschodu, dawny Zaułek Świętojański.

Tekst: dr Piotr Paluchowski, wystawa „ABC historii Gdańska”, organizowana przez Muzeum Gdańska w 2012 r.