10 października 2017 r. (wtorek)
Muzeum Ziemi Kociewskiej, ul. Boczna 2, Starogard Gdański
Organizatorzy: Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, Muzeum Ziemi Kociewskiej
Kurator: Anna Sujecka
Czas trwania wystawy: 10 października 2017 r. – 10 marca 2018 r.
Na wystawie „Die blume ist verwelckt. Protestanckie funeralia na Pomorzu od początku XVII do poł. XX wieku” zaprezentowano różnorodne obiekty służące upamiętnianiu zmarłych. Większość z nich pochodzi z terenów obecnego Pomorza Środkowego, które od lat trzydziestych XVI wieku aż do zakończenia II wojny światowej związane było z wyznaniem zainicjowanym przez Marcina Lutra. Na wystawie zobaczyć można epitafia, nagrobki, pamiątkowe tablice oraz inne przedmioty towarzyszące obrzędom pogrzebowym. Ich zadaniem było upamiętnienie cnót zmarłego, zachowanie pamięci o nim oraz przekazanie treści nawołujących do poprawy życia.
Inaczej niż obecnie, kiedy nagrobek i trumna zamawiane są dopiero po śmierci, część prezentowanych na wystawie obiektów powstała była jeszcze za życia fundatora. Chcąc uczcić majestat Boga, dać wyraz swoim przekonaniom religijnym oraz przetrwać w pamięci potomnych zamawiano niejednokrotnie całe kaplice, ołtarze, epitafia. Wszystkie one stanowiły swoisty exegi monumentum, którego treści i forma do dziś budzą uznanie. Warto zaznaczyć, że nie wszystkie eksponowane zabytki wyszły spod ręki artystów. Część z nich to dzieła rzemieślników i ludowych twórców, które poruszają prostotą form i naiwnością. Nieodzownym elementem nowożytnych epitafiów były obraz i tekst. Pierwszy mógł przedstawiać treści symboliczne, dogmatyczne lub po prostu – portret zmarłego. Drugi odnosił się do źródła biblijnego – najczęściej psalmów lub ewangelii oraz przekazywał informacje kim był zmarły, kiedy zmarł, czym wsławił się za życia. Niemiecki tytuł wystawy został zaczerpnięty z XVIII-wiecznego epitafium poświęconego dzieciom z rodziny Blum. Tłumaczony na język polski jako „Zwiądł już kwiat” jest przypomnieniem o kruchości życia i nawoływaniem do refleksji nad doczesnością w nadziei na życie wieczne. Pisownia cytatu odpowiada oryginalnemu zapisowi uwiecznionemu na zabytku.
Wystawa po raz pierwszy prezentowana była w 2010 roku w Zamku Książąt Pomorskich w Słupsku. Ze względu na duże zainteresowanie tematem, w kolejnych latach miała swoje edycje również w Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie oraz Muzeum Regionalnym w Szczecinku.
Tekst: Anna Sujecka, kuratorka wystawy
Ilustracja: Epitafium Ewalda von der Goltz, 1710 r., autor nieznany, malowidło na blasze, nr inw.: MPŚ-S/127