Fizyk, inżynier, wynalazca termometru rtęciowego do dziś używanego w krajach angielskich. Daniel Fahrenheit był synem Daniela Fahrenheita i Concordii z domu Schumann. Jego dziadek, Reinhold Fahrenheit vom Kneiphof, pochodził z Königsberga, a przeprowadził się do Gdańska w 1650 roku i prowadził tam działalność kupiecką. Ojciec naukowca – Daniel (1656–1701) zajmował się handlem morskim, w latach 1693–1696 posiadał 1/8 udziału w statku „Der Verguldte Bauer” („Pozłacany Chłopiec”), w latach 1691–1700 był jednym z członków zarządu szpitala św. Jakuba. Matka – Concordia Schumann pochodziła ze znamienitej gdańskiej rodziny, z której wywodzili się też radni i burmistrzowie.
Daniel Gabriel urodził się 24 maja 1686 w Gdańsku. Miał dziewięcioro rodzeństwa, z którego tylko 5 dożyło wieku dorosłego. Pobierał naukę w Gdańskim Gimnazjum Akademickim. Po wczesnej śmierci rodziców wyjechał do Amsterdamu na praktyki w kantorach kupieckich, lecz jego silne zainteresowanie naukami przyrodniczymi skłoniło go do wznowienia studiów temu poświęconych. W celu wzbogacenia swojej wiedzy odbył podróże po Anglii i Niemczech. W drezdeńskich hutach zdobył umiejętności obróbki szkła, dzięki czemu zarabiał na życie i prowadził doświadczenia. W Gdańsku przebywał jeszcze w 1709 roku i w latach 1712–1714. W 1717 roku osiadł w Hadze. Dużą część swojego życia zawodowego spędził w Zjednoczonych Niderlandach.
Zajmował się budową barometrów, wysokościomierzy i termometrów. Był kojarzony z wielkimi nazwiskami swoich czasów, a w szczególności z Willemem Gravesande, który stał się jego nauczycielem i przyjacielem. Sukcesem na europejską skalę Fahrenheita była konstrukcja i uruchomienie produkcji termometrów o znormalizowanych parametrach. Osiągnięcie to zostało opisane przez Christiana Freiherra von Wolffa w dziele Sämtliche Rezensionen in den Acta Eruditorum z 1714 roku.
Od 1718 Fahrenheit prowadził wykłady z chemii w Amsterdamie. W 1724 został członkiem Królewskiego Towarzystwa Naukowego w Londynie. Jako jego członek opublikował pięć traktatów w piśmie „Royal Society” pod tytułem Philosophical Transactions (1724) opisując swoje odkrycia i wynalazki. W ostatnich latach życia zajmował się budową maszyny do odwadniania zalanych terenów, na co uzyskał od rządu holenderskiego pewne dotacje. Przed śmiercią przekazał tę maszynę Willemowi Gravesande do dalszego doskonalenia.
Daniel Fahrenheit zmarł 16 września 1736 w Hadze w wieku pięćdziesięciu lat. Cztery dni później w haskim Kloosterkerk odbył się jego pogrzeb czwartej klasy, co oznaczało, że naukowiec pozostawał praktycznie bez środków do życia. Nie zachował się żaden wizerunek naukowca. Daniel Fahrenheit został upamiętniony pamiątkową tablicą na domu przy ul. Ogarnej 95 (miejscu jego urodzenia) oraz Kolumną Meteorologiczną Fahrenheita – termometrem o wysokości 1,2 m ze skalami Fahrenheita i Celsjusza zamkniętym w w trzymetrowej, stylizowanej na XVII-wieczną kolumnie, ustawionej na Długim Targu w Gdańsku.
_________
Początkowo Fahrenheit jako płynu do termometru używał alkoholu, ale od około 1714 roku zastąpił go rtęcią. Pomysł ten pojawił się u niego po przeczytaniu pracy francuskiego fizyka Guillaume’a Amontonsa, która opisywała zmianę odczytów barometrów rtęciowych w wyniku zmiany temperatury. Korzystając z termometru rtęciowego Fahrenheit był w stanie mierzyć wyższe temperatury.
Podczas opracowywania swojej skali Fahrenheit wzorował się na skali Rømera, opierającej się na czterech wartościach: temperaturze zamarzania solanki (0 °Rø), zamarzaniu wody (7,5 °Rø), temperatury ludzkiego ciała (22,5 °Rø) i temperaturze wrzenia wody (60 °Rø). Fahrenheit postanowił zwiększyć precyzję swojej skali, mnożąc wartości Rømera przez 4 oraz ponownie ją kalibrując. Przyjął trzy punkty odniesienia dla swojej skali: 0 °F – temperaturę zamarzania mieszaniny wody, lodu i salmiaku w proporcjach 1:1:1 (−17,78 °C), 32 °F – temperaturę lodu i wody w proporcjach 1:1, oraz 96 °F – temperaturę ludzkiego ciała (3 razy wyższa niż temperatura zamarzania wody, 3×32 °F = 96 °F). Swój wynalazek opisywał w Philosophical Transactions z 1724 r. Kilka lat przed śmiercią dokonał ostatniej modyfikacji – ustalił temperaturę wrzenia wody na 212 °F, 180° więcej niż mieszanki wody i lodu, jako ważniejszą w nauce niż temperatura ludzkiego ciała. Od tego czasu temperatura ciała człowieka została ustalona na 98,6 °F. Obecnie skalę Fahrenheita definiuje się przez porównanie ze skalą Celsjusza (32 °F = 0 °C; 212 °F = 100 °C).
Pomimo, że w swoim dziele Philosophical Transactions badacz napisał, że do ustalenia najniższej temperatury posłużył mu pomiar podczas ostrej zimy przełomu lat 1708 i 1709 w rodzinnym Gdańsku, która to wartość (minus 17,8°C ) stała się punktem zerowym dla jego skali, obecnie opowieść ta uważana jest za mit.
Ilustracja:
Termometr Fahrenheita w kolumnie meteorologicznej na Długim Targu w Gdańsku
Fot. https://commons.wikimedia.org / – domena publiczna