JACOB THEODOR KLEIN
(1685–1759)

Prawnik i przyrodnik. W latach 1701–1706 studiował prawo, historię i matematykę w rodzinnym mieście, odbył podróż naukową po Europie. W Gdańsku od 1712 roku, w 1713–1758 sekretarz Rady Miejskiej. Początkowo nie znał języka polskiego i został zobowiązany do jego nauki, co wiązało się z planami władz Gdańska wysłania go jako rezydenta miasta na dwór króla polskiego Augusta II w Dreźnie i Warszawie. Na dworze królewskim przebywał w okresie 1714–1716, z polecenia Augusta II posłował do różnych krajów, co sprzyjało jego pasji zbierania roślin, owadów i zwierząt. Posiadał jedną z największych kolekcji przyrodniczych w Europie w XVIII wieku. W 1718 roku założył ogród botaniczny przy Langgarten (Długie Ogrody), na tyle sławny, że zwiedzali go m.in. car Rosji Piotr I i król pruski Fryderyk II. Rośliny tam hodowane zostały przedstawione w wydawanych przez Kleina katalogach (obecnie uważanych za zaginione). Zasłynął w Europie jako jeden z pierwszych, który wyhodował owoce krzewu kawowego. Uważany za prekursora badań fauny Morza Bałtyckiego. Był przeciwnikiem systemu klasyfikacji organizmów według Karola Linneusza, próbował stworzyć własną klasyfikację (błędną). Uczestniczył w pracach Societas Litteraria, był współzałożycielem Towarzystwa Przyrodniczego oraz członkiem towarzystw naukowych m.in. w Londynie, Bolonii i Petersburgu. Pozostawił po sobie ponad 80 prac. Teksty o tematyce zoologicznej, botanicznej i medycznej publikował także w czasopismach hamburskich oraz niderlandzkich. Autor jednego z pierwszych polskich słowników nazw ptaków. Interesował się również złożami soli pod Wieliczką. Pozostawił bogaty księgozbiór naukowy (około 3 tysiące tomów), które po jego śmierci przejął Daniel Gralath st., żonaty z córką Kleina – Dorotheą Julianą. Obecnie część księgozbioru znajduje się w Polskiej Akademii Nauk Bibliotece Gdańskiej. Rozproszeniu uległ jego zbiór przyrodniczy. Ocenia się, że był jednym z ostatnich badaczy pierwszego etapu formującej się nauki zoologicznej na ziemiach polskich. Autor m.in. Descriptiones Anbulorum marinorum (1731), Naturalis dispositio echinodermatum (1734), Historiae piscium naturalis promovendae (1740–1744). Jego portret namalował Jacob Wessel.

Źródło: www.gedanopedia.pl
Autor tekstu: dr Piotr Paluchowski
Ilustracja: Jacob Theodor Klein „Historiæ piscium naturalis…”

Fot. https://www.commons.wikimedia.org, http://www.biodiversitylibrary.org – domena publiczna