Przedsiębiorca, właściciel jednej z największych firm spedycyjnych w Gdańsku. Współpracował z najważniejszymi fabrykantami włókienniczymi Łodzi i Warszawy. Biegle władał językiem polskim i rosyjskim. Jego firma miała filie w Bydgoszczy i Hamburgu. Filantrop, darczyńca na rzecz parafii ewangelickiej.
Johannes Ick przyszedł na świat 19 grudnia 1840 r. w rodzinie mistrza krawieckiego Johannesa Simona Icka i Wilhelmine z domu Rudelzamieszkałych w Toruniu przy Kulmerstrasse 319 (dziś ul. Chełmińska). W swoim rodzinnym mieście kształcił się w zawodzie handlowca. Po praktyce zatrudniony został w firmie spedycyjnej Hugona Daubena, działającej w Toruniu przy Seglerstrasse 115 (dziś ul. Żeglarska).
Niezwykle szybko Ick zauważył, że rozwój przemysłu, zwłaszcza włókienniczego, to świetna okazja do rozszerzenia działalności spedycyjnej, a miejscem, które daje wielkie możliwości, jest Gdańsk. Dlatego też pod koniec lat siedemdziesiątych XIX w. zaproponował swojemu pracodawcy założenie nowej firmy właśnie w Gdańsku. Ick awansował wówczas na wspólnika Hugona Daubena i tak oto 5 lutego 1870 r. zarejestrowano przedsiębiorstwo spedycyjne pod nazwą Dauben & Ick.
W ówczesnym Gdańsku działały małe firmy transportowe, które jednak nie radziły sobie z nowymi zleceniami dużych fabryk włókienniczych z rejonu Łodzi, które przez Gdańsk sprowadzały maszyny oraz surowce produkcji. Głównym przedsiębiorstwem, które mogło obsługiwać duże przeładunki, była firma Bernharda Theodora Hausmanna. Jednak po przejściu właściciela w stan spoczynku przedsiębiorstwo podzielono na pięć mniejszych. W ten sposób żadne z nich nie było w stanie podołać zamówieniom przeładunkowym z Łodzi. Tu na scenę wkroczył Johannes Ick, przejmując wcześniejszych klientów Hausmanna i zapewniając firmom całościową obsługę – przeładunek i dalszy transport. Językiem ojczystym Icka był niemiecki, ale świetnie posługiwał się też polskim i rosyjskim, dzięki czemu szybko udawało mu się zjednywać klientów z zaboru rosyjskiego. Firma przejęła m.in. zamówienia działającej w Warszawie garbarni produkującej wyposażenie dla armii rosyjskiej. Wcześniej jej przeładunkami zajmowała się gdańska firma spedycyjna Trinks, jednak ze względu na wzrastające zamówienia, a przy tym zbyt małą flotę, nie mogła zapewnić zleceniodawcom oczekiwanej przez nich obsługi. Wówczas Ick zaproponował odkupienie klientów w zamian za dożywotnie wypłaty.
Kolejnym pomysłem Icka na zatrzymanie klientów było zaproponowanie im długoterminowych kredytów z oprocentowaniem w wysokości od 2–3 procent na spłacenie frachtów do Gdańska i kosztów przeładunku. W tym celu nawiązał współpracę z bankiem Mitteldeutsche Creditbank w Berlinie. Dla fabrykantów, którzy robili interesy zwłaszcza z armią rosyjską, było to świetne wyjście, ponieważ mimo że zarabiano na tej współpracy bardzo dobrze, to jednak wpłaty następowały z dużym opóźnieniem.
Wspólnik Icka Hugo Dauben uważał takie transakcje za zbyt ryzykowne, dlatego już 22 maja 1872 r. wystąpił ze spółki, choć przez kolejne lata firma funkcjonowała pod niezmienioną nazwą. Dopiero 1 stycznia 1880 r. przedsiębiorstwo zaczęło działać pod szyldem „Johannes Ick Speditions- und Commissionsgeschäft”. Siedziba firmy znajdowała się przy Schäferei 12/13 (dziś ul. Szafarnia) w Gdańsku.
Już w połowie lat osiemdziesiątych XX w. Johannes Ick stwierdził, że należy inwestować również w statki. Pierwszy statek, „Livonia”, o ładowności 240 ton firma zakupiła w 1885 r. od Baltische Dampfschiffahrts-Gesellschaft z Lubeki. Statek miał przede wszystkim przewozić do Lubeki spirytus wyprodukowany w zaborze rosyjskim, a przeładowywany w Gdańsku. Ograniczona liczba zleceń, do tego tylko w sezonie letnim, zmusiła jednak Icka do znalezienia nowego sposobu na wykorzystanie statku. Rozpoczął wówczas współpracę z przedsiębiorstwem żeglugowym F. G. Reinhold, któremu odnajmował statek. „Livonia” pływała na linii Gdańsk – Rotterdam i Gdańsk – Antwerpia. Firmę prowadził wówczas Disiderius Siedler, z którym Icka połączyły nie tylko interesy, ale i wielka przyjaźń. W późniejszym okresie Ick dalej inwestował w firmę F.G. Reinhold, wnosząc znaczące sumy na zakup nowych parowców i stając się tym samym udziałowcem firmy. Od roku 1888 Johannes Ick powierzył gdańszczaninowi Paulowi Jetterowi budowę filii firmy w Nowym Porcie, gdzie powstały nowoczesne, obszerne magazyny. Ciekawostką jest, że firma Icka jako pierwsza w Gdańsku testowała w 1892 r. maszynę do pisania. W latach dziewięćdziesiątych XIX w. Ick powoli zaczął przekazywać swoim współpracownikom więcej obowiązków. W 1894 r. zaufani Neumann i Brämer zostali jego partnerami.
Od roku 1885 Ick był członkiem Izby Handlowej w Gdańsku. Należał również do prorządowego związku na rzecz klasy pracującej Centralverein für das Wohl der Arbeitenden Klasse, który zajmował się propagowaniem ubezpieczeń zdrowotnych oraz zakładaniem kas oszczędnościowych w przedsiębiorstwach i fabrykach.
W 1903 r. firma założyła kolejną filię, tym razem w Hamburgu, ale tego samego roku, po trzydziestu trzech latach pracy na jej rzecz, Johannes Ick postanowił zrezygnować z kierowania nią i przeszedł na emeryturę. Przedsiębiorstwo prowadzili dalej wspólnicy, a swoje udziały w firmie F.G. Reinhold Ick odsprzedał jej właścicielom.
Oprócz prowadzenia swojego przedsiębiorstwa spedycyjnego Ick szukał również innych sposobów inwestowania. Na terenie Wrzeszcza oraz Sopotu kupował parcele pod zabudowę. Już około 1880 r. był właścicielem kilku działek w Sopocie w rejonie dzisiejszych ulic Kościuszki, Władysława IV, Lipowej, Dębowej oraz Bolesława Chrobrego. Na części z nich budował swoje kolejne rezydencje, a część odsprzedawał z zyskiem.
Pierwszą willę Ick zbudował około 1884 r. w Sopocie przy dzisiejszej ulicy Kościuszki 29 (dawniej Schulstrasse) − niestety nie dotrwały do dziś żadne plany budynku. Willę otaczał okazały ogród. Jak wielu zamożnych przedsiębiorców, Ick był z zamiłowania ogrodnikiem, a od 1886 r. należał do Towarzystwa Hodowców Róż. W 1891 r. nieruchomość została sprzedana Edwardowi Herbstowi – łódzkiemu fabrykantowi i zarazem jednemu z najlepszych klientów Icka.
Drugą rezydencją Icka w Sopocie była willa zbudowana w 1893 r. przy Bädecker Weg (dzisiaj ul. Władysława IV). Zaprojektował ją gdański architekt Ernst Reichenberg, a budową zajęło się przedsiębiorstwo budowlane Carla Kupperschmitta i Felixa Dosta. Istniejący do dziś budynek nawiązuje stylem do francuskiego baroku i jest jedną z najbardziej interesujących willi w Sopocie. Główne wejście, w formie portyku z rozdzielnymi biegami schodów, osadzono w elewacji południowej. W narożniku południowo-zachodnim Reichenberg zaprojektował wieżyczkę na planie okręgu. Całość przykryta została dachem mansardowym z umieszczonymi naprzemiennie małymi owalnymi oknami, tzw. oeil-de-boeuf, oraz większymi prostokątnymi oknami ozdobionymi wolutami. W kolejnych latach na posesji wzniesiono budynek mieszczący stajnię, wozownię oraz mieszkanie dla służby na piętrze, a w 1903 r. zbudowano szklarnię z własną wieżą ciśnień, która miała stać się nowym miejscem wytchnienia właściciela po jego przejściu na emeryturę.
Johannes Ick zajmował się również filantropią, choć nie na tak dużą skalę, jak jego klient i zarazem przyjaciel Edward Herbst. Gdy na początku lat dziewięćdziesiątych XX w. w Sopocie powstał pomysł budowy nowego kościoła ewangelickiego, jak wielu mieszkańców miejscowości zaangażował się znacząco na rzecz jego powstania. Był jednym z pierwszych członków komitetu budowy świątyni założonego w 1895 r. W tym samym roku przekazał komitetowi plac pod budowę kościoła przy Charlottenstrasse (dziś ul. Dębowa). Oficjalne przekazanie parceli nastąpiło 14 sierpnia 1895 r. Po burzliwych dyskusjach większość członków komitetu zdecydowała, że kościół należy zbudować w bardziej reprezentacyjnym miejscu. Wybór padł na działkę przy dworze francuskim na tzw. wzgórzu morskim. W 1897 r. komitet rozpoczął zbieranie odpowiednich zezwoleń na zakup parceli i budowę świątyni oraz na zbiórkę funduszy. Johannes Ick przejął swoją wcześniejszą darowiznę, a w zamian przekazał sumę 5 tys. marek na wykupienie działki.
Na parceli, którą pierwotnie przekazał komitetowi budowy kościoła, postanowił zbudować trzecią i, jak się niedługo okazało, ostatnią willę na terenie Sopotu. Willa przy ul. Dębowej 9 wybudowana została w 1905 r. Rezydencję zaprojektował Heinrich Dunkel – sopocki architekt, aktywny w pierwszej ćwierci XX w. Był to dwukondygnacyjny budynek, o zwartej bryle, na planie zbliżonym do kwadratu, z aneksem wejściowym od północy oraz półowalną werandą od strony wschodniej, z elewacjami o symetrycznych podziałach i symetrycznym układzie okien. Zaraz po zakończeniu prac nad nowym domem Johannes Ick sprzedał swoją neobarokową willę przy Bädecker Weg.
Krótko po tym, jak Ick przeniósł się do nowego domu, ulicę, przy której stał budynek, przemianowano na Johannesstrasse, na cześć jej najznamienitszego mieszkańca. Ick nie nacieszył się swoją nową rezydencją zbyt długo. Po niecałych trzech latach, 11 czerwca 1908 r., zmarł nagle w Sopocie, pozostawiając żonę i dwie córki. Miał wówczas 68 lat.
Tekst: Justyna Gibbs
Bibliografia
Allgemeiner Wohnungs-Anzeiger fuer die Stadt Thorn pro 1866, Thorn 1866.
Benzler H., Das Ostseebad Zoppot bei Danzig, Danzig 1882.
Detlefsen G. U., Deutsche Reedereien, Bd. 7, Bad Segeberg 1997.
Deutschland und Österreich. Handbuch für Reisende von K. Baedecker, Coblenz 1869.
Dzieje Sopotu do roku 1945, red. B. Śliwiński, Gdańsk 1998.
Erlöser-Kirche. Zoppot, Zoppot 1901.
Fabiani-Madeyska I., Odwiedziny w Gdańsku w XIX wieku, Gdańsk 1957.
„Journal der practischen Heilkunde” 1833.
Mamuszka F., Bedeker sopocki, Gdańsk 1981.
Neue Deutsche Biographie, Berlin 1953−2001.
Neues Adreßbuch für Danzig und seine Vororte 1897, Danzig 1897
Neumann, Ueber die Seebäder Westpreuβens, zunächst über Zoppot bei Danzig, nebst einigem Bemerkungen über künstlichen und natürlichen Wellenschlag, und seinen Gebrauch in der Hypochondris, [w:] „Journal der practischen Heilkunde”, 76 Bd.,1833, s. 86–96.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XI, Warszawa 1890.
Sommer H., Johannes Ick, Danzig und Hamburg 1870–1945, Vogtbericht anlässlich der Vogtmahlzeit der St. Reinholds-Bank am 5. November 2005 im Schabbelhaus in Lübeck (praca nie opublikowana).
Sommer V., Johannes Ick, Hamburg, Hamburg 1953.
Tarnowski S., Z wakacyj, t. 2: Prusy Królewskie, wyd. 2, Kraków 1894.
Wachler A., Franz Passow’s Leben und Briefe, Bd. 1, Breslau 1839.
